Veiligheidsregio’s

Centraal bij aanpak coronacrisis
Voor het organiseren en garanderen van de veiligheid van alle inwoners in Nederland, zijn er veiligheidsregio’s. Dat zijn per regio samenwerkingsverbanden tussen allerlei belangrijke spelers die komen kijken bij een crisis of ramp: de politie, brandweer, de gemeentelijke hulpverleningsorganisatie in de regio (GHOR) en de gemeenten van elke regio. Daarnaast werkt de veiligheidsregio ook samen met defensie, de provincie, Rijkswaterstaat, waterschappen, zorginstellingen en nog vele andere partners. 

In 2020 kwamen de veiligheidsregio’s bijna dagelijks in het nieuws omdat zij de verantwoordelijkheid droegen voor de regionale en lokale aanpak van de coronacrisis in heel het land. Bij iedereen werd ineens duidelijk dat er in hun eigen gemeenten een GGD is en dat alle GGD’s op regionaal niveau met elkaar in contact stonden voor de aanpak van de besmettingen en het testen. En dat de burgemeesters aan de lat stonden om zorg te dragen voor een goede naleving van de maatregelen in hun gemeenten. 

Zichtbaarheid

Veel mensen hebben natuurlijk niet elke dag iets te maken met hun gemeente of burgemeester. Door de coronacrisis kwam dat allemaal veel dichterbij en werd ineens veel duidelijker wat een burgemeester doet. Het hoge crisisniveau tijdens de coronacrisis zorgde voor vergrote zichtbaarheid van burgemeesters. Alle burgemeesters zijn aangesloten bij hun veiligheidsregio en de burgemeester van de grootste gemeente in de regio is de voorzitter. Die was veel op televisie en in andere media te zien.

In de provincie Zuid-Holland zijn er vier veiligheidsregio’s: Hollands-Midden, Haaglanden, Rotterdam-Rijnmond en Zuid-Holland-Zuid. Hiervan zijn respectievelijk burgemeester Henri Lenferink (Leiden), burgemeester Jan van Zanen (Den Haag), burgemeester Ahmed Aboutaleb (Rotterdam) en burgemeester Wouter Kolff (Dordrecht) de voormannen.

Meerdere keren heb ik ze voor overleggen uitgenodigd en gesproken, op gepaste afstand of digitaal. Niet omdat zij zich bij mij moesten verantwoorden, maar om even de tijd te nemen om met elkaar een aantal zaken te bespreken, af te stemmen en te synchroniseren. En ook om hen de ruimte te bieden eens met elkaar samen te komen en een aantal lastige dilemma’s te bespreken. Dat is voor hen allen, en voor mij, zeer van nut geweest.

Aansturing

De coronacrisis was voor burgemeesters een ongekende situatie door de langdurige toepassing van het hoogste crisisniveau. Dat hoge niveau (in jargon GRIP-4 genoemd) is meestal van toepassing op kortdurende crises. Dan gaat het om situaties, waarin het heel logisch is om even alle verantwoordelijkheid en aansturing bij de burgemeester van de grootste stad in de regio te leggen. Nu werd dat van maart tot de inwerkingtreding van de covid-wet in december toegepast. Dat is dus zo’n negen maanden lang. Het is dan ook passend dat er een wet voor in de plaats is gekomen, waardoor er ook democratische controle kan plaatsvinden.

De periode van maart tot december vroeg niet alleen van de voorzitters van elke veiligheidsregio in Zuid-Holland veel. Zij hebben elk met grote inzet  gewerkt om hun collega-burgemeesters van de overige gemeenten in hun regio telkens goed te informeren en mee te nemen. Voor de andere burgemeesters was het ook niet bepaald eenvoudig. Zij hebben allen uitstekend uitvoering gegeven aan de afspraken die gemaakt werden, maar merkten ook dat het soms lastig was om het nut van die maatregelen uit te leggen aan inwoners.

Stelling:
‘In een crisis is extra duidelijke hoe belangrijk en hoe breed het takenpakket van burgemeesters is.’

Ja, de afgelopen maanden – en nog steeds – hebben dat zeker aangetoond. Ze stonden voor een heleboel diverse taken: in de eerste plaats natuurlijk de rol van burgervader of burgermoeder. Een hart onder de riem steken van inwoners die het extra nodig hadden, die dierbaren verloren, ondernemers die geraakt waren door de coronacrisis, zorginstellingen en zorgpersoneel die het zwaar hadden en keihard doorwerkten. Daarnaast ook de hele heldere taak om te handhaven op de naleving van de coronamaatregelen, met niet altijd voldoende capaciteit daarvoor in elke gemeente. Dit hebben zij allen met tomeloze energie en uitstekend gedaan. Dat burgemeesters belast zijn met zulke diverse taken is niets nieuws, maar de coronacrisis vroeg en vraagt daarin wel het maximale. Ook oudejaarsavond was dit jaar spannender dan voorgaande jaren. Er stond een extra grote druk op burgemeesters. Daarom heb ik ze op oudejaarsdag (bijna) alle 52 gebeld om de stand van zaken met hen door te nemen en ze een hart onder de riem te steken.